TSUE: Swobodny przepływ towarów może być ograniczony z uwagi na ochronę praw autorskich

W dniu 21 czerwca 2012 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C - 5/11.

Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco:

Obywatel niemiecki T. Donner został skazany za pomocnictwo w niedozwolonym rozpowszechnianiu utworów chronionych prawami autorskimi.

W sprawie ustalono, iż T. Donner brał udział w rozpowszechnianiu w Niemczech, chronionych prawem autorskim, reprodukcji mebli w stylu Bauhaus. Kopie tych mebli znajdowały się we Włoszech, gdzie w latach 2005-2008 nie były objęte ochroną prawnoautorską. 

Spółka Dimensione Direct Sales Srl, z siedzibą w Bolonii, oferowała klientom mającym siedzibę w Niemczech sprzedaż reprodukcji elementów umeblowania w stylu Bauhaus poprzez ogłoszenia w czasopismach, dodatki do czasopism, bezpośrednią wysyłkę pocztową reklamy do adresata oraz niemieckojęzyczną stronę internetową, nie posiadając przy tym licencji wymaganych do sprzedaży tych towarów w Niemczech. Natomiast spółka In.Sp.Em. Srl, w której prezesem zarządu był T. Donner, zajmowała się transportem mebli, do klientów, którzy nie odebrali ich osobiście z terenu Włoch. Kierowcy spółki Inspem odbierali towary w magazynie w Sterzing, za zapłatą na rzecz spółki Dimensione ceny ich sprzedaży. W trakcie dostawy na rzecz klientów w Niemczech Inspem żądała od nich zapłaty ceny za dostarczony towar oraz kosztów jego transportu. 

Sąd niemiecki ustalił, że przeniesienie prawa własności mebli nastąpiło we Włoszech, natomiast przeniesienie prawa do rozporządzania nastąpiło w Niemczech, w momencie przekazania towarów nabywcy. Sprzedaż w rozumieniu § 106 UrhG wymaga przeniesienia własności sprzedawanego towaru oraz przeniesienia prawa do rozporządzania ze sprzedawcy na nabywcę. W związku z czym do sprzedaży mebli dochodziło na terenie Niemiec, gdzie meble były objęte ochroną prawnoautorską. 

Od tego wyroku T. Donner wniósł rewizję, w której podnosił, że „publiczne rozpowszechnianie” w rozumieniu art. 4 ust. 1 dyrektywy 2001/29, a tym samym w rozumieniu § 17 UrhG, oznacza przeniesienie własności towarów oraz że w sprawie przed sądem krajowym miało ono miejsce we Włoszech. Skazanie go na podstawie innej wykładni naruszałoby swobodę przepływu towarów zagwarantowaną przez art. 34 TFUE, ponieważ wynikałby z niej sztuczny, nieuzasadniony podział rynków. Wreszcie, po trzecie, podnosi on, że w każdym razie wydanie we Włoszech rzeczonych towarów przewoźnikowi, który wykonywał dostawę tych towarów na rachunek określonych klientów, stanowiło przeniesienie posiadania, oraz że również z tego punktu widzenia istotne okoliczności miały miejsce we Włoszech.

W wyniku wniesienia skargi rewizyjnej Federalny Sąd Najwyższy zawiesił postępowanie i zadał Trybunałowi następujące pytanie:

„Czy art. 34 TFUE i 36 TFUE, regulujące swobodny przepływ towarów, należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, aby pomocnictwo w niedozwolonym rozpowszechnianiu utworów chronionych prawami autorskimi podlegało karze w wyniku zastosowania krajowych przepisów karnych, jeżeli w przypadku transgranicznej sprzedaży utworu chronionego prawami autorskimi w Niemczech jednocześnie:

–        utwór ten zostaje przywieziony do Niemiec z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej i rzeczywiste władztwo nad nim zostaje przeniesione w Niemczech, i

–        przeniesienie własności następuje jednak w tym innym państwie członkowskim, w którym utwór nie podlegał ochronie prawa autorskiego lub w którym ochrona ta nie była wykonalna?”.

Trybunał na postawione pytanie odpowiedział następująco:

1)      Handlowiec, który kieruje swoją reklamę do klientów mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w określonym państwie członkowskimi i tworzy lub udostępnia im szczególny system dostawy oraz szczególny sposób zapłaty lub zezwala na takie działanie osobie trzeciej, umożliwiając w ten sposób tym klientom dostawę na ich rzecz kopii utworów chronionych prawem autorskim w tym państwie członkowskim, dokonuje w państwie członkowskim, w którym dostawa miała miejsce, „publicznego rozpowszechniania” w rozumieniu art. 4 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym.

2)      Artykuły 34 TFUE i 36 TFUE powinny być interpretowane w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one temu, aby państwo członkowskie ścigało na podstawie krajowego prawa karnego pomocnictwo w rozpowszechnianiu bez zezwolenia kopii utworów chronionych przez prawo autorskie, w przypadku gdy kopie takich utworów są publicznie rozpowszechniane na terytorium tego państwa członkowskiego w ramach sprzedaży skierowanej w szczególności do klientów rzeczonego państwa, do której dochodzi w innym państwie członkowskim, gdzie towary te nie są chronione prawem autorskim lub na ich ochronę nie można skutecznie powoływać się wobec osób trzecich.

Wyrok w sprawie C-5/11